राजकीय विचारप्रणाली या जागतिक पातळीवर चर्चेच्या केंद्रस्थानी असतात. त्यांचा वापर आपल्या चर्चेत रूळला आहे. पण त्यांचा नेमका अर्थ काय आहे, त्या आपण ज्या प्रकारे वापरतो, ते खरंच विषयाला धरून आहे का? हे समजून घेण्यासाठी विचार प्रणालीचा थोडक्यात अर्थ खाली देण्यात आला आहे.
आपल्या चर्चेत नेहमी डावी, उजवी आणि केंद्रीय विचारसरणी असे शब्द येत असतात, पण त्यात नेमके कोणत्या विचारसरणीला काय म्हणावे हे उमगत नाही. ते समजावे यासाठी हे बॅनर बनवले आहे, यातही काही गोष्टी लक्षात आल्या नसल्यास चिंता करू नका. येणार्‍या काळात आपण यावर विस्तृत चर्चा करणारच आहोत. अर्थात ती चर्चा राज्यशास्त्र आणि आंतरराष्ट्रीय संबंध या विषयाच्या…
Science and Technology, Internal Security – विज्ञान आणि तंत्रज्ञान, अंतर्गत सुरक्षा
Economy, Environment and Development – अर्थव्यवस्था, पर्यावरण आणि विकास
India: Democracy, Administration, Society, Culture – भारत: लोकशाही, प्रशासन, समाज, संस्कृती
Quote based, Philosophy, Ethics – सुभाषिते, तत्वज्ञानात्मक, नीतिशास्त्र
भारतीय निवडणूक प्रक्रियेच्या संदर्भात अनेक मुद्दे चर्चेत असतात. या मुद्यांचा एकंदरीत निवडणूकीय प्रक्रियेवर आमूलाग्र परिणाम होतात. त्यामुळे त्यासंदर्भात चर्चा करणे अगत्याचे आहे. युपीएससीने देखील वेळोवेळी या संदर्भात पूर्व आणि मुख्य परीक्षेत प्रश्न विचारले असून, मुलाखतीच्या दृष्टीने देखील हे मुद्दे महत्त्वाचे आहेत. पेड न्यूज प्रेस कौन्सिलच्या अहवालानुसार प्रिंट आणि इलेक्ट्रॉनिक मीडियामध्ये प्रसिद्ध झालेल्या कोणत्याही बातमीसाठी किंवा…
लोकशाही शासन संरचनेत मुक्त आणि पारदर्शक निवडणूक प्रक्रिया अत्यंत महत्त्वाची असते. जेणेकरून लोकांनी निवडून दिलेलेच सरकार सत्तेत येईल. याच अनुषंगाने भारतीय लोकशाहीला सक्षम करण्यासाठी निवडणुकीच्या संदर्भात कायदे करण्याचे स्पष्ट अधिकार भारतीय संविधानाने प्रदान केले आहेत. जसे की भारतीय संविधानाच्या अनुच्छेद 82 अंतर्गत संसदेस मतदारसंघ पुनर्रचनेचा अधिकार देण्यात आला आहे. ज्यानुसार प्रत्येक जनगणनेनंतर केंद्र सरकार मतदारसंघ…
