सामान्य अध्ययन – 4 (2017 प्रश्नपत्रिका)

खण्ड A SECTION A Q1. सार्वजनिक क्षेत्र में हित-संघर्ष तब उत्पन्न होता है, जब निम्नलिखित की एक-दूसरे के ऊपर प्राथमिकता रखते हैं : (a) पदीय कर्तव्य (b) सार्वजनिक हित (c) व्यक्तिगत हित प्रशासन में इस संघर्ष को कैसे सुलझाया जा सकता है? उदाहरण सहित वर्णन कीजिए। (150 शब्द) Conflict of interest in the public sector…

Read More

सामान्य अध्ययन – 4 (2016 प्रश्नपत्रिका)

खण्ड A SECTIONA Q1. (a) स्पष्ट कीजिए कि आचारनीति समाज और मानव का किस प्रकार भला करती है। (150 शब्द) Explain how ethics contributes to social and human well-being. (150 words) 10 (b) क्या कारण है कि निष्पक्षता और अपक्षपातीयता को लोक सेवाओं में, विशेषकर वर्तमान सामाजिक-राजनीतिक संदर्भ में, आधारभूत मूल्य समझना चाहिए? अपने उत्तर…

Read More

सामान्य अध्ययन – 4 (2015 प्रश्नपत्रिका)

प्रश्नों के उत्तर बन्धनी में विनिर्दिष्ट शब्द सीमा से ज्यादा न हों। उत्तर की विषय-वस्तु शब्द सीमा से अधिक महत्त्वपूर्ण है। Answer questions in NOT MORE than the word limit specified for each in the parenthesis. Content of the answer is more important than its length. खण्ड-A SECTION-A 1. (a) ‘पर्यावरणीय नैतिकता’ का क्या अर्थ…

Read More

सामान्य अध्ययन – 4 (2014 प्रश्नपत्रिका)

प्रश्नों के उत्तर बन्धनी में विनिर्दिष्ट शब्द सीमा से ज्यादा न हों। उत्तर की विषय-वस्तु शब्द सीमा से अधिक महत्त्वपूर्ण है। Answer questions in NOT MORE than the word limit specified for each in the parenthesis. Content of the answer is more important than its length. खण्ड-A SECTION-A 1. (a) सभी मानव सुख की आकांक्षा…

Read More

सामान्य अध्ययन – 4 (2013 प्रश्नपत्रिका)

प्रश्नों के उत्तर बन्धनी में विनिर्दिष्ट शब्द सीमा से ज्यादा न हों। उत्तर की विषय-वस्तु शब्द सीमा से अधिक महत्त्वपूर्ण है। Answer questions in NOT MORE than the word limit specified for each in the parenthesis. Content of the answer is more important than its length. खण्ड-A SECTION-A ‘मूल्यों’ व ‘नैतिकताओं’ से आप क्या समझते…

Read More

कॉलेजियम/न्यायवृंद पद्धत भाग – १ (The Collegium System)

गेल्या काही दिवसांपासून आपल्या देशातील सर्वोच्च न्यायालय व उच्च न्यायालयातील न्यायाधीशांच्या नियुक्ती प्रक्रिये बाबत उलटसुलट चर्चा होत आहेत. या अनुषंगाने न्यायाधीशांच्या नियुक्ती बाबत संविधान सभेतील चर्चा, घटनात्मक तरतूदी, नियुक्ती प्रक्रियेबाबतचे महत्वाचे निर्णय, सध्याची प्रचलित कॉलेजिअम म्हणजेच न्यायवृंद व्यवस्थेचा उगम, विद्यमान सरकारने तो बदलण्याचा केलेला प्रयत्न व त्यावरचा निर्णय आणि आवश्यक सुधारणा या सर्व बाबींचा सविस्तर…

Read More

सामान्य अध्ययन – 3 (2018 प्रश्नपत्रिका)

1. “वहनीय (ऐफोर्डेबल), विश्वसनीय, धारणीय तथा आधुनिक ऊर्जा तक पहुँच संधारणीय (सस्टेनबल) विकास लक्ष्यों (एस० डी० जी०) को प्राप्त करने के लिए अनिवार्य है।” भारत में इस संबंध में हुई प्रगति पर टिप्पणी कीजिए। (उत्तर 150 शब्दों में दीजिए) “Access to affordable, reliable, sustainable and modern energy is the sine qua non to achieve Sustainable…

Read More

सामान्य अध्ययन – 3 (2017 प्रश्नपत्रिका)

1. भारत की संभाव्य संवृद्धि के अनेक कारको में बचत दर, सर्वाधिक प्रभावी है। क्या आप इससे सहमत हैं? संवृद्धि संभाव्यता के अन्य कौन से कारक उपलब्ध हैं ? (उत्तर 150 शब्दों में दें) Among several factors for India’s potential growth, savings rate is the most effective one. Do you agree? What are the other…

Read More

सामान्य अध्ययन – 3 (2016 प्रश्नपत्रिका)

निम्नलिखित सभी प्रश्नों के उत्तर दीजिए। प्रत्येक प्रश्न का उत्तर अधिकतम 200 शब्दों में दीजिए। प्रत्येक प्रश्न समान अंक का है। Answer all the following questions. Each question is to be answered in not more than 200 words. Each question carries equal marks. 1. भारतीय अर्थव्यवस्था में वैश्वीकरण के परिणामस्वरूप औपचारिक क्षेत्र में रोज़गार कैसे…

Read More

सामान्य अध्ययन – 3 (2015 प्रश्नपत्रिका)

सभी प्रश्नों के उत्तर दीजिए जो प्रत्येक 200 शब्दों से अधिक नहीं होने चाहिए। उत्तर की अन्तर्वस्तु उसकी लम्बाई से अधिक महत्त्वपूर्ण है। सभी प्रश्नों के समान अंक हैं। Answer all the questions in NOT MORE THAN 200 words each. Contents of the answer are more important than its length. All questions carry equal marks….

Read More