चर्चेतील संकल्पना: व्हाइट आयलंड (Whakaari)

का चर्चेत?

2019 साली न्यूझीलंडमधील व्हाइट (Whakaari) बेटावरील ज्वालामुखीच्या भयंकर उद्रेकात 22 लोकांचा मृत्यू झाला होता. या प्रकरणात, न्यूझीलंडच्या उच्च न्यायालयाने निवाडा दिलाय की, “बेटाचे मालक हे केवळ “जमीनमालक” असून, पर्यटकांच्या सुरक्षिततेची थेट जबाबदारी त्यांच्यावर नाही.” त्यामुळे त्यांना कायदेशीर जबाबदारीतून मुक्त करण्यात आले आहे.

1. स्थान व भूगोल
   • न्यूझीलंडच्या नॉर्थ आयलंड जवळील बे ऑफ प्लेंटी भागात वसलेला एक सक्रिय स्ट्रॅटोव्होल्कॅनो.
     
   • बेटाचे 70% भाग समुद्राखाली असून केवळ 30% भूभाग पृष्ठभागावर आहे.
     
2. सागरी ज्वालामुखी
   • हा न्यूझीलंडमधील सर्वात सक्रिय समुद्री ज्वालामुखी आहे.
     
   • हे बेट ज्वालामुखीच्या कडांवर तयार झालेले असून त्याच्या भोवती खोल समुद्र आहे.
     
3. इतिहास व नावाची उत्पत्ती
   • 1769 मध्ये कॅप्टन जेम्स कुक यांनी प्रथम या बेटाला पाहिले व त्याला White Island असे नाव दिले.
     
   • मात्र, माओरी संस्कृतीत हे बेट आधीपासूनच “Whakaari” या नावाने ओळखले जात होते, ज्याचा अर्थ “त्याचे प्रदर्शन” असा होतो.
     
4. 2019 चा विध्वंसक उद्रेक
   • 9 डिसेंबर 2019 रोजी, अचानक झालेल्या उद्रेकामुळे तेथे पर्यटनासाठी आलेले 47 लोक थेट धोक्यात आले.
     
   • या दुर्घटनेत 22 लोकांचा मृत्यू झाला, तर अनेक जण गंभीर भाजले गेले.
     
   • यामुळे बेटावरील पर्यटनाला मोठा धक्का बसला आणि सुरक्षा व्यवस्थेवर मोठे प्रश्न उपस्थित झाले.
     
5. आर्थिक व पर्यटनदृष्ट्या महत्त्व
   • हे बेट अनेक वर्षे ज्वालामुखी पर्यटनासाठी प्रसिद्ध होते.
     
   • पर्यटकांसाठी बोटी व हेलिकॉप्टरद्वारे बेटावर जाण्याची सोय होती.
     
   • उद्रेकानंतर पर्यटनावर बंदी आली आणि बेटाला ‘धोकादायक क्षेत्र’ घोषित करण्यात आले आहे.
     
6. सध्याची स्थिती
   • 2019 च्या दुर्घटनेनंतर बेटावरील पर्यटन कायमचे थांबवले गेले आहे.
     
   • न्यूझीलंडच्या जिओलॉजिकल मॉनिटरिंग एजन्सीकडून (GeoNet) या बेटाचे सातत्याने निरीक्षण केले जात आहे.