рднрд╛рд░рддрд╛рддреАрд▓ рд╣рддреНрддреАрдВрдЪреА рд╕реНрдерд┐рддреА (2025) тАФ рдбреАрдПрдирдП-рдЖрдзрд╛рд░рд┐рдд рдореЛрдЬрдгреА

рдЕрд╣рд╡рд╛рд▓ рдирд╛рд╡ – Status of Elephants in India: DNA-based Synchronous All-India Population Estimation of ElephantsтАЩ (SAIEE 2021-25) рд╣рддреНрддреА рдкреНрд░рдХрд▓реНрдк рд╕реБрд░реБрд╡рд╛рдд – 1992 рдЕрдЧреЛрджрд░рдЪреА рдореЛрдЬрдгреА рдкрджреНрдзрдд – рджреБрд░реНрд╢реНрдп рд╡ рдорд▓рдореВрддреНрд░ рдЖрдзрд╛рд░рд┐рдд рдореЛрдЬрдгреА рдкрджреНрдзрдд рд╢реЗрд╡рдЯрдЪреА рдЖрдХрдбреЗрд╡рд╛рд░реА (2017) – 29,964 рдорд╛рдЧреАрд▓ рдореЛрдЬрдгреАрд╢реА рддреБрд▓рдирд╛ – рдЬрд╡рд│рдкрд╛рд╕ 8 рд╡рд░реНрд╖рд╛рдВрдд 25% рдХрдорддрд░рддрд╛; рдкрд░рдВрддреБ рдирд╡реАрди рдкрджреНрдзрдд рдЬрд╛рд╕реНрдд рд╡реИрдЬреНрдЮрд╛рдирд┐рдХ рдЖрдгрд┐ рдЕрдЪреВрдХ рдЕрд╕рд▓реНрдпрд╛рдиреЗ рд╣реА…

Read More

рдЕрдВрддрд░реНрдЧрдд рд╕реБрд░рдХреНрд╖рд╛ – рдЕрд░реНрде рдЖрдгрд┐ рд╡реНрдпрд╛рдкреНрддреА

рдкреНрд░рд╕реНрддрд╛рд╡рдирд╛ 2013 рд╕рд╛рд▓реА рдХреЗрдВрджреНрд░реАрдп рд▓реЛрдХрд╕реЗрд╡рд╛ рдЖрдпреЛрдЧрд╛рдиреЗ рдирд╛рдЧрд░реА рд╕реЗрд╡рд╛ рдореБрдЦреНрдп рдкрд░реАрдХреНрд╖реЗрдЪрд╛ рдЕрднреНрдпрд╛рд╕рдХреНрд░рдо рдмрджрд▓рд▓рд╛ рдЖрдгрд┐рддреНрдпрд╛ рдЕрднреНрдпрд╛рд╕рдХреНрд░рдорд╛рдд рдЕрдВрддрд░реНрдЧрдд рд╕реБрд░рдХреНрд╖рд╛ рдпрд╛ рд╡рд┐рд╖рдпрд╛рдЪрд╛ рд╕реНрдкрд╖реНрдЯрдкрдгреЗ рдЙрд▓реНрд▓реЗрдЦ рдХрд░рдгреНрдпрд╛рдд рдЖрд▓рд╛. рдПрдХрд╡рд┐рд╕рд╛рд╡реНрдпрд╛ рд╢рддрдХрд╛рддреАрд▓ рдмрджрд▓рд▓реЗрд▓реНрдпрд╛ рдкрд░рд┐рд╕реНрдерд┐рддреАрдореБрд│реЗ рдЕрдВрддрд░реНрдЧрдд рд╕реБрд░рдХреНрд╖реЗрдЪреНрдпрд╛ рд░реВрдкрд╛рдиреЗ рд░рд╛рд╖реНрдЯреНрд░реАрдп рд╕реБрд░рдХреНрд╖реЗрдЪреНрдпрд╛ рд╕рдореЛрд░ рдПрдХ рдЖрд╡реНрд╣рд╛рдирд╛рдЪрд╛ рдореБрджреНрджрд╛ рдирд┐рд░реНрдорд╛рдг рдЭрд╛рд▓рд╛ рдЖрд╣реЗ. рддреНрдпрд╛рдореБрд│реЗрдЪ рдХреЗрдВрджреНрд░реАрдп рд▓реЛрдХрд╕реЗрд╡рд╛ рдЖрдпреЛрдЧрд╛рд▓рд╛ рдпрд╛ рд╡рд┐рд╖рдпрд╛рдЪрд╛ рдЕрднреНрдпрд╛рд╕рдХреНрд░рдорд╛рдд рд╕рдорд╛рд╡реЗрд╢ рдХрд░рдгреЗ рдЧрд░рдЬреЗрдЪреЗ рд╡рд╛рдЯрд▓реЗ. рдирд╡реНрдпрд╛рдиреЗ рд╕рдорд╛рд╡рд┐рд╖реНрдЯ ‘рдЕрдВрддрд░реНрдЧрдд рд╕реБрд░рдХреНрд╖рд╛’ рдпрд╛ рд╡рд┐рд╖рдпрд╛рдЪреНрдпрд╛…

Read More

рдорд╣рд╛рд░рд╛рд╖реНрдЯреНрд░рд╛рдЪрд╛ рдЕрд░реНрдерд╕рдВрдХрд▓реНрдк – реирежреирел-реирем

рдорд╣рд╛рд░рд╛рд╖реНрдЯреНрд░рд╛рдЪреНрдпрд╛ реирежреирел-реирем рдпрд╛ рд╡рд░реНрд╖рд╛рдЪреНрдпрд╛ рдЕрд░реНрдерд╕рдВрдХрд▓реНрдкрд╛рддреАрд▓ рддрд░рддреБрджреА рдЖрдгрд┐ рдорд╣рддреНрд╡рд╛рдЪреЗ рдореБрджреНрджреЗ рдкреБрдвреАрд▓ рдкреНрд░рдорд╛рдгреЗ рдЖрд╣реЗрдд. рдЯреАрдк – рдореБрдЦреНрдп рдкрд░реАрдХреНрд╖реЗрдЪреНрдпрд╛ рджреГрд╖реНрдЯреАрдиреЗ рдорд╣рддреНрд╡рд╛рдЪреЗ рдзреЛрд░рдг рдЖрдгрд┐ рдпреЛрдЬрдирд╛ рдпрд╛рдВрдЪрд╛ рддрдкрд╢реАрд▓ рдЦрд╛рд▓реА рджреЗрдгреНрдпрд╛рдд рдЖрд▓рд╛ рдЖрд╣реЗ. рдпрд╛ рд╡реНрдпрддрд┐рд░рдХреАрдд рдХрд░ рдЖрдгрд┐ рдорд╣рд╛рд╕реБрд▓рдЪреНрдпрд╛ рд╕рдВрджрд░реНрднрд╛рддреАрд▓ рддрд░рддреБрджреА рдореБрджреНрджрд╛рдо рдпрд╛ рд▓реЗрдЦрд╛рдд рджреЗрдгреНрдпрд╛рдд рдЖрд▓реНрдпрд╛ рдирд╛рд╣реАрдпреЗрдд. рдХрд╛рд░рдг рдкрд░реАрдХреНрд╖реЗрдЪреНрдпрд╛ рджреГрд╖реНрдЯреАрдиреЗ рддреНрдпрд╛ рддрд┐рддрдХреНрдпрд╛ рдорд╣рддреНрд╡рдкреВрд░реНрдг рдирд╛рд╣реАрдпреЗрдд.

Read More

рд╕рд╛рдорд╛рдиреНрдп рдЕрдзреНрдпрдпрди тАУ 3 (2018 рдкреНрд░рд╢реНрдирдкрддреНрд░рд┐рдХрд╛)

1. “рд╡рд╣рдиреАрдп (рдРрдлреЛрд░реНрдбреЗрдмрд▓), рд╡рд┐рд╢реНрд╡рд╕рдиреАрдп, рдзрд╛рд░рдгреАрдп рддрдерд╛ рдЖрдзреБрдирд┐рдХ рдКрд░реНрдЬрд╛ рддрдХ рдкрд╣реБрдБрдЪ рд╕рдВрдзрд╛рд░рдгреАрдп (рд╕рд╕реНрдЯреЗрдирдмрд▓) рд╡рд┐рдХрд╛рд╕ рд▓рдХреНрд╖реНрдпреЛрдВ (рдПрд╕реж рдбреАреж рдЬреАреж) рдХреЛ рдкреНрд░рд╛рдкреНрдд рдХрд░рдиреЗ рдХреЗ рд▓рд┐рдП рдЕрдирд┐рд╡рд╛рд░реНрдп рд╣реИред” рднрд╛рд░рдд рдореЗрдВ рдЗрд╕ рд╕рдВрдмрдВрдз рдореЗрдВ рд╣реБрдИ рдкреНрд░рдЧрддрд┐ рдкрд░ рдЯрд┐рдкреНрдкрдгреА рдХреАрдЬрд┐рдПред (рдЙрддреНрддрд░ 150 рд╢рдмреНрджреЛрдВ рдореЗрдВ рджреАрдЬрд┐рдП) “Access to affordable, reliable, sustainable and modern energy is the sine qua non to achieve Sustainable…

Read More

рд╕рд╛рдорд╛рдиреНрдп рдЕрдзреНрдпрдпрди тАУ 3 (2017 рдкреНрд░рд╢реНрдирдкрддреНрд░рд┐рдХрд╛)

1. рднрд╛рд░рдд рдХреА рд╕рдВрднрд╛рд╡реНрдп рд╕рдВрд╡реГрджреНрдзрд┐ рдХреЗ рдЕрдиреЗрдХ рдХрд╛рд░рдХреЛ рдореЗрдВ рдмрдЪрдд рджрд░, рд╕рд░реНрд╡рд╛рдзрд┐рдХ рдкреНрд░рднрд╛рд╡реА рд╣реИред рдХреНрдпрд╛ рдЖрдк рдЗрд╕рд╕реЗ рд╕рд╣рдордд рд╣реИрдВ? рд╕рдВрд╡реГрджреНрдзрд┐ рд╕рдВрднрд╛рд╡реНрдпрддрд╛ рдХреЗ рдЕрдиреНрдп рдХреМрди рд╕реЗ рдХрд╛рд░рдХ рдЙрдкрд▓рдмреНрдз рд╣реИрдВ ? (рдЙрддреНрддрд░ 150 рд╢рдмреНрджреЛрдВ рдореЗрдВ рджреЗрдВ) Among several factors for India’s potential growth, savings rate is the most effective one. Do you agree? What are the other…

Read More

рд╕рд╛рдорд╛рдиреНрдп рдЕрдзреНрдпрдпрди тАУ 3 (2016 рдкреНрд░рд╢реНрдирдкрддреНрд░рд┐рдХрд╛)

рдирд┐рдореНрдирд▓рд┐рдЦрд┐рдд рд╕рднреА рдкреНрд░рд╢реНрдиреЛрдВ рдХреЗ рдЙрддреНрддрд░ рджреАрдЬрд┐рдПред рдкреНрд░рддреНрдпреЗрдХ рдкреНрд░рд╢реНрди рдХрд╛ рдЙрддреНрддрд░ рдЕрдзрд┐рдХрддрдо 200 рд╢рдмреНрджреЛрдВ рдореЗрдВ рджреАрдЬрд┐рдПред рдкреНрд░рддреНрдпреЗрдХ рдкреНрд░рд╢реНрди рд╕рдорд╛рди рдЕрдВрдХ рдХрд╛ рд╣реИред Answer all the following questions. Each question is to be answered in not more than 200 words. Each question carries equal marks. 1. рднрд╛рд░рддреАрдп рдЕрд░реНрдерд╡реНрдпрд╡рд╕реНрдерд╛ рдореЗрдВ рд╡реИрд╢реНрд╡реАрдХрд░рдг рдХреЗ рдкрд░рд┐рдгрд╛рдорд╕реНрд╡рд░реВрдк рдФрдкрдЪрд╛рд░рд┐рдХ рдХреНрд╖реЗрддреНрд░ рдореЗрдВ рд░реЛрдЬрд╝рдЧрд╛рд░ рдХреИрд╕реЗ…

Read More

рд╕рд╛рдорд╛рдиреНрдп рдЕрдзреНрдпрдпрди тАУ 3 (2015 рдкреНрд░рд╢реНрдирдкрддреНрд░рд┐рдХрд╛)

рд╕рднреА рдкреНрд░рд╢реНрдиреЛрдВ рдХреЗ рдЙрддреНрддрд░ рджреАрдЬрд┐рдП рдЬреЛ рдкреНрд░рддреНрдпреЗрдХ 200 рд╢рдмреНрджреЛрдВ рд╕реЗ рдЕрдзрд┐рдХ рдирд╣реАрдВ рд╣реЛрдиреЗ рдЪрд╛рд╣рд┐рдПред рдЙрддреНрддрд░ рдХреА рдЕрдиреНрддрд░реНрд╡рд╕реНрддреБ рдЙрд╕рдХреА рд▓рдореНрдмрд╛рдИ рд╕реЗ рдЕрдзрд┐рдХ рдорд╣рддреНрддреНрд╡рдкреВрд░реНрдг рд╣реИред рд╕рднреА рдкреНрд░рд╢реНрдиреЛрдВ рдХреЗ рд╕рдорд╛рди рдЕрдВрдХ рд╣реИрдВред Answer all the questions in NOT MORE THAN 200 words each. Contents of the answer are more important than its length. All questions carry equal marks….

Read More

рд╕рд╛рдорд╛рдиреНрдп рдЕрдзреНрдпрдпрди тАУ 3 (2014 рдкреНрд░рд╢реНрдирдкрддреНрд░рд┐рдХрд╛)

рд╕рднреА рдкреНрд░рд╢реНрдиреЛрдВ рдХреЗ рдЙрддреНрддрд░ рджреАрдЬрд┐рдП, рдкреНрд░рддреНрдпреЗрдХ 200 рд╢рдмреНрджреЛрдВ рд╕реЗ рдЬреНрдпрд╛рджрд╛ рдХрд╛ рди рд╣реЛред рдЙрддреНрддрд░ рдХреА рд╡рд┐рд╖рдпрд╡рд╕реНрддреБ рд╢рдмреНрдж-рд╕реАрдорд╛ рд╕реЗ рдЕрдзрд┐рдХ рдорд╣рддреНрддреНрд╡рдкреВрд░реНрдг рд╣реИред рд╕рднреА рдкреНрд░рд╢реНрдиреЛрдВ рдХреЗ рдорд╛рди рдмрд░рд╛рдмрд░ рд╣реИ: Answer all the questions in NOT MORE than 200 words each. Content of the answer is more important than its length. All questions carry equal marks: 12.5├Ч20-250 рд╕рд╛рдорд╛рдиреНрдпрддрдГ…

Read More

рд╕рд╛рдорд╛рдиреНрдп рдЕрдзреНрдпрдпрди тАУ 3 (2013 рдкреНрд░рд╢реНрдирдкрддреНрд░рд┐рдХрд╛)

рдкреНрд░рд╢реНрдиреЛрдВ рдХреЗ рдЙрддреНрддрд░ рдХреЛрд╖реНрдардХреЛрдВ рдореЗрдВ рдирд┐рд░реНрджрд┐рд╖реНрдЯ рд╢рдмреНрдж-рд╕реАрдорд╛ рд╕реЗ рдЕрдзрд┐рдХ рдирд╣реАрдВ рд╣реЛрдирд╛ рдЪрд╛рд╣рд┐рдПред рд╢рдмреНрдж-рд╡рд┐рд╕реНрддрд╛рд░ рдХреА рдЕрдкреЗрдХреНрд╖рд╛ рдкреНрд░рд╢реНрдиреЛрддреНрддрд░ рдХреА рдЕрдиреНрддрд░реНрд╡рд╕реНрддреБ рдЕрдзрд┐рдХ рдорд╣рддреНрд╡рдкреВрд░реНрдг рд╣реИ :- Answer questions in NOT MORE than the word limit specified for each in the parenthesis. Content of the answer is more important than its length: – Q.1. рд╕рдорд╛рд╡реЗрд╢реА рд╡рд┐рдХрд╛рд╕ рдХреА рд░рдгрдиреАрддрд┐ рдХреЛ рдзреНрдпрд╛рди…

Read More

рд╕рд╛рдорд╛рдиреНрдп рдЕрдзреНрдпрдпрди тАУ 3 (2024 рдкреНрд░рд╢реНрдирдкрддреНрд░рд┐рдХрд╛)

рд╕рд╛рдорд╛рдиреНрдп рдЕрдзреНрдпрдпрди тАУ 3 (2024 рдкреНрд░рд╢реНрдирдкрддреНрд░рд┐рдХрд╛) рднрд╛рд░рдд рдореЗрдВ рд╕реБрдзрд╛рд░реЛрдВ рдХреЗ рдЙрдкрд░рд╛рдиреНрдд рдХреА рдЕрд╡рдзрд┐ рдореЗрдВ, рд╕рд╛рдорд╛рдЬрд┐рдХ рд╕реЗрд╡рд╛рдУрдВ рдкрд░ рд╕рд╛рд░реНрд╡рдЬрдирд┐рдХ рд╡реНрдпрдп рдХреЗ рд╕реНрд╡рд░реВрдк рдПрд╡рдВ рдкреНрд░рд╡реГрддреНрддрд┐ рдХрд╛ рдкрд░реАрдХреНрд╖рдг рдХреАрдЬрд┐рдПред рдХрд┐рд╕ рд╕реАрдорд╛ рддрдХ рдпрд╣ рд╕рдорд╛рд╡реЗрд╢реА рд╕рдВрд╡реГрджреНрдзрд┐ рдХреЗ рдЙрджреНрджреЗрд╢реНрдп рдХреЛ рдкреНрд░рд╛рдкреНрдд рдХрд░рдиреЗ рдХреЗ рдЕрдиреБрд░реВрдк рд╣реИ? (рдЙрддреНрддрд░ 150 рд╢рдмреНрджреЛрдВ рдореЗрдВ рджреАрдЬрд┐рдП) Examine the pattern and trend of public expenditure on social…

Read More